اندر خم یک کوچه

سال گذشته بود که ایران به صورت غیرقانونی و با انگیزه‌ی سیاسی از کمیسیون مقام زن سازمان ملل اخراج شد؛ کمیته‌ای که زیرمجموعه‌ی شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد به حساب می‌آید. امسال در هشتم مارس و روز جهانی زن این کمیسیون در نیویورک در حالی برگزار شده که ایران صندلی در آنجا ندارد اما اسرائیل کماکان حضور دارد. مسئله حضور یا عدم حضور ایران نیست؛ بل‌که استانداردهای دوگانه‌ی این کمیته است. وظایفی که در بدو امر تأسیس این کمیسیون برای آن در نظر گرفته شد از این قرار بود که برابری جنسیتی و ارتقای جایگاه زنان در جوامع انسانی را بیش از هر مسئله‌ی دیگری در اولویت‌های خود قرار دهد.

 از طرفی و با توجه به اینکه این کمیسیون یکی از زیرمجموعه‌های سازمان ملل متحد محسوب می‌شود می‌بایست طبق سیاست‌هایی که این سازمان در موضوع زنان ریل‌گذاری کرده است حرکت کند. به عنوان مثال یکی از دغدغه‌های سازمان ملل متحد منع خشونت علیه زنان بوده که اخراج ایران نیز به بهانه‌ی مرگ مهسا امینی و پیرو قطعنامه‌ی ایالات متحده آمریکا و با پیشنهاد کاملا هریس اتفاق افتاد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز خشونت علیه زنان را «هرگونه عمل خشونت آمیز بر پایه جنسیت که بتواند منجر به آسیب فیزیکی (بدنی)، جنسی یا روانی زنان بشود» عنوان کرده است.

اینک و با توجه به رویکرد نایس و خوش رنگ و لعابی که این کمیسیون از سال 1946 یعنی همان سال تأسیسش برای خود برگزیده، سوال‌هایی قابل طرح است که پاسخ  به آنها می‌تواند تا حد زیادی میزان کارآمدی این نهاد وابسته به مدعیان دفاع از حقوق زنان را روشن نماید. اولین و مهمترین سوال، ناظر به وضعیت این روزهای زنان غزه قابل طرح است. روزهایی که در هر ساعت دو مادر فلسطینی با ددمنشی رژیم اشغال‌گر اسرائیل جان خود را از دست می‌دهند و طبق آمار آژانس امدادرسانی آنروا وابسته به سازمان ملل متحد از هفتم اکتبر تاکنون دست‌کم ۹۰۰۰ بانوی فلسطینی ساکن نوار غزه بر اثر حمله‌های رژیم صهیونیستی به این باریکه به شهادت رسیده‌اند که این آمار یعنی شهادت روزانه 63 بانوی فلسطینی.

 این در حالی رقم می‌خورد که قرار بود هرگونه عمل خشونت آمیزی که منجر به آسیب فیزیکی زنان می‌شود ممنوع باشد. اصلا اجازه دهید سؤال را کلی‌تر بپرسم. چرا وقتی قرار شد هرگونه عملی که منجر به چنین آسیبی می‌شود منع شود، جنگ‌افروزی و رشد صنعت اسلحه‌سازی که کشته‌شدن زنان و دختران بی‌پناه معلول آن است، در طی 78 سال عمر این کمیسیون کمتر نشد؟ 

اگر قرار بود طبق منطق بین‌المللی، هرگونه عملی که منجر به آسیب روانی زنان می‌گردد ممنوع باشد، امروز که روح و روان زنان و مادران فلسطینی با دیدن جان دادن کودکانشان زیر آوار یا بر اثر گرسنگی تحت فشار و آسیب است، چرا از این مدعیان دفاع از حقوق زن صدایی برنمی‌خیزد؟ اگر قرار بود با منع خشونت علیه زنان، خشونت‌های جنسی پایان یابد چرا امروز که جسم دختران فلسطینی در زندان‌های اسرائیل مورد دست درازی بی‌غیرتان صهیونیست قرار می‌گیرد، اشباه‌الرجال این کمیسیون زبان به دندان گرفته‌ و لال شده‌اند؟ اصلا چرا امروز قطعنامه‌ای برای اعتراض به حضور این رژیم نامشروع تنظیم و توسط یک زن به این کمیسیون پیشنهاد نمی‌شود و  پرونده‌ی ظلم 75 ساله‌ی این جرثومه‌ی فساد ابطال نمی‌گردد؟ کمیسیون مقام زن جوکی بیش نیست که با نام زن نان می‌خورد.

یکی از موضوعاتی که همیشه بر سر آن چالش وجود داشته و دارد بحث بر سر عقلانیت زنانه است. برخی با نگاه تنقیصی تلاش می‌کنند تا عقل زنان را ناقص جلوه دهند. رهبر انقلاب در دیداری که با جمعی از بانوان در دی ماه گذشته داشتند در رابطه با نقش بانوان در افزایش مشارکت در انتخابات به نکته‌ای اشاره کردند که در این رابطه بسیار حائز اهمیت است: «در این قضیّه‌ی انتخابات شما بانوان و خانم‌های عزیز می‌توانید نقش ایفا کنید. مهم‌ترین نقش شما هم در داخل خانه است؛ مادرها می‌توانند نقش ایفا کنند، وادار کنند فرزندان را و همسر را برای اینکه در زمینه‌ی انتخابات فعّال باشند و درست تحقیق کنند. زن‌ها در برخی از مسائلِ شناختِ اشخاص و راهبردها و جریان‌ها، دقیق‌تر و ظریف‌تر از مردها نگاه می‌کنند و نقاطی را پیدا می‌کنند؛ [لذا] در شناخت نامزدهای انتخاباتی، در حضور در پای صندوق‌ها، هم در داخل خانه و هم در خارج خانه می‌توانید نقش ایفا کنید.» در اینجا دو نوع نقش‌آفرینی زنانه در ساحت سیاست و ناظر به کنش انتخاباتی بیان شده است. که یک نوع آن معطوف به شناخت زنانه است که پاره‌ای موارد تفاوتی ماهوی با شناخت مردانه دارد. شناختی که در برخی موارد هم ظریف‌تر و هم دقیق‌تر است. زنی که از قدرت چنین شناختی برخوردار است قطعا دارای عقلانیت است.

از سویی نقش دیگر زن در رابطه با هدایت سیاسی همسر و فرزندان نیز رابطه‌ی غیرقابل انکاری با نوعی عقلانیت دارد که برای درک بهتر این عقلانیت زنانه شاید خالی از لطف نباشد نیم نگاهی به روایت «عُقُولُ النِّسَاءِ فِی جَمَالِهِنَّ» داشته باشیم. اگرچه برخی این روایت را با این فهم که عقل زنان در جمال ظاهری آنان است آن را با کرامت زن سازگار ندانسته‌اند اما آیت‌الله جوادی آملی در شرح این روایت می‌فرماید: «زن موظف است و يا مي‏تواند عقل و انديشه انساني خويش را در ظرافت عاطفه و زيبايي گفتار و رفتار و كيفيت محاوره و نحوه برخورد و نظائر آن ارائه دهد.. زن تحصيل كرده و آگاه به معارف ايثار و شهادت توان آن را دارد كه در نقش مادري مهربان، فرزندش را تشويق به جهاد كند و در بدرقه او هنگام عزيمت به جبهه، عقل طريف خود را در جامه هنر ظريف ارائه دهد.. خلاصه آنكه زن بايد حكمت را در ظرايف هنر ارائه دهد.» عقلانیتی هم از  فحوای کلام رهبر انقلاب در رابطه با نوع خاصی از کنش‌گری سیاسی زنانه در ساحت خانواده و اجتماع قابل برداشت است کاملا با شرحی که از این روایت توسط علامه ارائه شده است منطبق است.

در جریان انتخابات اخیر که شدیدترین تبلیغات در راستای تحریم انتخابات توسط رسانه‌های خارجی ضد انقلاب و برخی از جریانات داخلی به بدنه‌ی اجتماعی پمپاز می‌شد و رسانه‌های خارجی من جمله گاردین مشارکت 27 درصدی را پیش‌بینی می‌کردند، زنان با تکیه بر همین عقلانیت توانستند همسران و فرزندان خود را برای رأی دادن به میدان بیاورند. به عنوان مثال بانوانی با بخشیدن مهریه‌ی خود موفق شدند همسران مردد و حتی مخالف خود را به پای صندوق رأی بکشانند. زنان دیگری با برگزاری جلسات تبیینی در کنار روضه‌های خانگی و مراسم مولودی و تهیه‌ی بسته‌های نذری و محتوایی و پخش آن در سطح جامعه تلاش کردند تا حکمت سیاسی خود را در قالب ظرافتی هنرمندانه در صحنه‌ی اجتماع به منصه‌ی ظهور رسانند. بنابراین زنان نه تنها ناقص العقل نیستند بل‌که به فرموده‌ی علامه عقل طریف خود را که به معنای عقل لطیف و پسندیده است در جامه هنر ظریف ارائه می‌دهند.

منتشر شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان

🌐 |@asrezanan_ir|

🔹ذهنم درگیر این سؤال بود که چگونه عدم مشارکت در انتخابات می‌تواند در کاهش امنیت یک کشور نقش داشته باشد! استدلالی که این روزها زیاد می‌شنوم. سؤال را گوشهٔ ذهنم نگه داشته بودم و به دنبال برهانی برای آن می‌گشتم.

🔹میان همین جستجوها به سرگذشت کشوری برخوردم که مردمش در سال ١٩٩٧ دست به تحریم انتخابات زدند؛ کشور یوگسلاوی. مردم فکر می‌کردند با تحریم انتخابات راه درست اعتراض را در پیش گرفته‌اند. اما از پیامی که این تحریم به جوامع بین‌المللی می‌داد، غافل بودند. کمتر از دوسال بعد، ناتو با حملهٔ نظامی به پیامشان پاسخ داد. پاسخی که ٢٥٠٠ کشته، از جمله ٨٠ کودک و ١٠٠ میلیارد دلار خسارت روی دستشان گذاشت. بمب‌های حاوی اورانیوم ضعیف شده، هدیهٔ آمریکا به مردم یوگسلاوی بود که سلامتی ٦٠ نسل آینده‌ را متأثر از تشعشعات این مهمات ممنوعه کرد.

🔹راز ارتباط بین تحریم انتخابات و مهمات ممنوعه را کتاب «us foreign policy in perspective» یا «چشم‌انداز سیاست خارجی آمریکا» به روشنی بیان کرده است. کتابی که در مورد سیاست‌های کلیدی آمریکا صحبت می‌کند که در طول صد سال گذشته به طور قابل توجهی پایدار بوده‌اند. بر اساس داده‌های این کتاب کشورها یا با آمریکا دشمن‌اند یا وابسته و آویزان. چارتی که در صفحهٔ ١٨٣ کتاب ترسیم شده از سیاست خارجی آمریکا در قبال دیگر کشورها پرده برمی‌دارد.

🔹طبق این چارت اگر کشوری که دشمن آمریکا محسوب می‌شود دارای مقبولیت بین‌المللی نباشد، گزینهٔ روی میز آمریکا «دخالت خصمانهٔ آشکار» است. به نظرم همین یک بند برای شرح این راز کافی است. چراکه نظام‌های سیاسی در سطح بین‌الملل با تکیه بر آراء مردم است که مشروعیت پیدا می‌کنند. حالا اگر طبق این چارت‌بندی، آمریکا بتواند در جوامع بین‌المللی عدم مقبولیت مردمی یک کشور را اثبات کند دستش برای ناامن کردن آن کشور بازتر می‌شود.

🔹به یاد آیه‌ی «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّة/انفال ٦٠» می‌افتم که مسلمانان را مأمور کرده تا هر نیرویی در توان دارند براى مقابله با دشمنان به کار گیرند. به روایتی برمی‌خورم که یکی از مصداق‌هاى قوه را «الْخَضابُ بِالسَّوادِ» تفسیر کرده، یعنی موهاى سفید را با رنگ، سیاه کردن. به زیبایی دینی فکر می‌کنم که حتی برای عقب نشاندن دشمن، رنگ موها را که به سپاه اسلام چهرهٔ جوان‌ترى مى‌دهد از نظر دور نداشته است. شاید زمانی قدرت‌نمایی با سیاه کردن موی سفید حاصل می‌شد و امروز با انگشت رنگ شده با آبیِ استامپ.

نوشته شده به سفارش پیج @ayehjaan

ممکن است شما هم این جمله‌ی نادر ابراهیمی را خوانده باشید: «دختر سیاسی، بهتر از پسر سیاسی است. مردان، انگار که برای حضور در معرکه‌ سیاست به دنیا می‌آیند؛ اما زنان، بر این میدان منت می‌گذارند که پا در آن می‌نهند. هر جا زنی هست که به خاطر عدالت می‌جنگد، آنجا عطری پیچیده است شیرین و شورانگیز و بهشتی. ما بدون زنان خوب، مردان کوچکیم.» جمله‌ا‌ی که در نگاه اول جمله‌ای کاملا درست و درجور توجه است. اما این جمله برخواسته از یک پیش فرض نادرست است؛ پیش فرضی که میدان سیاست را میدانی مردانه می‌داند و اگر زنی پای در این میدان می‌گذارد، منت گذارده و گویی بر خلاف طبیعتش رفتار کرده است. همین پیش فرض بوده که زنان را از میدان سیاست دور نگه داشته و در تلاش است دور نگه دارد. کافی است یک بار گذرتان به مدارس دخترانه بیافتد و پای صحبت‌های دختران نوجوان بنشینید و آنها به شما اعتماد کرده و فضا را برای گفتگو مهیا ببینند.

هنوز مدت زیادی از باز شدن باب گفتگو نگذشته که متوجه خواهید شد ذهن بخش زیادی از آنها تبدیل به انباشت اخبار و تحلیل‌های امثال شبکه‌های معاند شده است. چنان با اعتماد به نفس بر اساس داده‌های این رسانه‌ها تحلیل می‌کنند که ذره‌ای نسبت به آنچه می‌گویند تردید به خود راه نمی‌دهند. فعالیت‌های بی وقفه‌ی این شبکه‌ها توانسته پهلوی را تا حدی تطهیر کند که حتی برخی از این دختران در برابر پذیرفتن داده‌های علمی جهانی نیز مقاومت می‌کنند. این ذهنیت به گونه‌ای معکوس در رابطه با جمهوری اسلامی شکل گرفته و خشم و نفرت نسبت به نظام و مسوولان را در دل آنها کاشته است. 

همین گزاره اثبات می‌کند که دختران سیاسی‌اند و دشمن خوب توانسته با روایت نادرست  سیاسی از این ظرفیت نیرومند بهره‌برداری کند. دلیل دیگر بر این مدعی کلام وحی است. فرمان خداوند به پیامبر در خصوص بیعت ایشان با زنان، حاکی از ترغیب ایشان به توجه به مسائل سیاسی اجتماعی و حضور درمناسبات اجتماعی است. آنجایی که خداوند در آیه 12 سوره ممتحنه خطاب به پیامبر (ص) می‌فرماید: «یا أَیهَا النَّبِی إِذَا جَاءک الْمُوْمِنَاتُ یا أَیهَا النَّبِی إِذَا جَاءک الْمُوْمِنَاتُ یبَایعْنَک عَلَی أَن لَّا یشْرِکنَ بِاللَّهِ شَیئًا وَلَا یسْرِقْنَ وَلَا یزْنِینَ وَلَا یقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا یأْتِینَ بِبُهْتَانٍ یفْتَرِینَهُ بَینَ أَیدِیهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا یعْصِینَک فِی مَعْرُوفٍ فَبَایعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» علامه طباطبایی در تفسیر این آیه معتقد است که اگرچه برخی از این شرایط بین زن و مرد مشترک است اما برخی دیگر ارتباطش با زنان بیشتر است مانند: سرقت نکردن از شوهران، زنا نکردن، سقط جنین نکردن، نسبت ندادن فرزند دیگری به همسر و عدم سرپیچی در امور معروف. نکته‌ی ظریفی که علامه در رابطه با عبارت «لا یعصینک فی معروف» ذکر می‌کنند این نکته است: « در اين جمله فرموده تو را معصيت نكنند، و نفرموده خدا را معصيت نكنند…..اين بدان جهت بوده كه بفهماند آنچه رسول خدا (ص) در مجتمع اسلامى سنت و مرسوم مى‏كند، براى جامعه‏ اسلامى عملى معروف و پسنديده مى‏شود، و مخالفت با آن در حقيقت تخلف از سنت اجتماعى و بى‏اعتبار كردن آن است.»

همین نکته قوام‌بخش اهمیت مشارکت سیاسی زنان در جامعه است. بنابراین زنانی می‌توانند به درستی از ولی جامعه تبعیت کنند که آگاه به مسائل روز و تحلیل‌گر در عرصه‌ی سیاست باشند. اگر بخواهیم فرازهای این آیه را طبق شرایط روز جامعه تحلیل کنیم در خواهیم یافت تمام تعهداتی که خداوند در این آیه از زنان خواسته، جنبش زن زندگی آزادی و مکتب فمنیسم تلاش دارد زنان را بر خلاف آن راهبری کند. بنابراین زنگ هشداری که در وهله‌ی اول خانواده و بعد نظام آموزش و پرورش و معاونت امور زنان را باید به خط کند، توجه به تربیت سیاسی دختران از همان دوران نوجوانی است. دغدغه‌ای که سال‌ها پیش در کلام رهبر انقلاب نیز آمده است: «عملا تحلیل سیاسی در زنان ما ضعیف است و این را باید عمق داد. باید به آنها قدرت تحلیل داد.»

منتشر شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان

🌐 |@asrezanan_ir|

🔹حضور دف‌نوازان زن ایرانی بین دو نیمه‌ی بازی ایران و هنگ کنگ در ورزشگاه قطر واکنش‌های متفاوتی به دنبال داشت. از انتقاد به مسوولان وزارت ورزش کشور گرفته که انتقاد بجا و درستی بود تا نگرانی از تخریب چهره‌ی زن ایرانی در عرصه‌ی بین‌الملل که این هم دغدغه‌ی درستی بود. اما اگر بخواهیم قدری عمیق‌تر این موضوع را واکاوی کرده و مورد مداقه قرار دهیم باید چنین جسارت و هنجارشکنی را ذیل این جمله‌ی رهبر انقلاب تفسیر کنیم: «زن با شرف و با استعداد ایرانی یکی از بزرگترین ضربه‌ها را به تمدن غرب زده، اینها دلشان پر است.» در واقع این بازنمایی غلط از چهره‌ی زن جوان ایرانی در عرصه‌‌ی بین‌الملل را باید به مثابه خنجر کین دشمن به چهره‌ی زن عفیف ایرانی قلمداد کنیم.

🔸برای درک بهتر فضای تحلیل باید قدری به عقب برگردیم. بعد از اغتشاشات 1401 دشمن با وجود برنامه‌ریزی‌های سنگین و دلارپاشی‌های نجومی نتوانست محصول دلخواهش را برداشت کند. از سویی در بحبوحه‌ی قائله‌ی زن زندگی آزادی بود که کنگره‌ی زنان تأثیرگذار با تمام ضعف‌ها و قوت‌هایی که داشت برگزار شد و اگر بخواهیم منصف باشیم توانست چهره‌ی واقعی زن مسلمان ایرانی را تا حدی به بخشی از دنیا مخابره کند. دنیایی که در سیطره‌ی امپریالیسم رسانه‌های خارجی و به مدد سیاه‌نمایی‌های فیلمسازان داخلی از زنان ایرانی جز چهره‌ای مخدوش، تحت ستم و منفعل و غیرعامل حتی نسبت به سرنوشت خود ندیده است.

🔹حالا بیایید تا لنز دوربین را بازتر کرده و لانگ شاتی از صحنه‌ای که در آن قرار گرفته‌ایم مشاهده کنیم. 117 روز از طوفان الاقصی گذشته و یگانه چهره‌ای که از زنان مقاومت در جهان در حال مخابره است، چهره‌ی زنان فلسطینی است. زنانی که نه تنها ایستادگی و مقاومتشان، بلکه نوع تربیت فرزندانشان دنیا را مات و مبهوت کرده است. از رهگذر بازتاب چنین چهره‌ای از زن است که می‌بینیم اقبال زنان بسیاری از غرب و شرق عالم به دین اسلام و مطالعه‌ی قرآن افزایش یافته و چنین زنی تبدیل به یک الگوی جهانی شده است. اما این زن، الگوی خود را از کجا اخذ کرده است که امروز او را به زن خط مقدم نبرد با تمدن شیطانی غرب و دنیای مدرن بدل کرده که رژیم اشغالگر صهیونیستی نماد تام این تمدن است؟ بله زن باشرف و با استعداد ایرانی پیشقراول این میدان بوده و هست.

🔸همان زنی که درست در زمانی که رژیم منحوس پهلوی با برگزاری جشن‌های بی‌غیرتی و بی‌عفتی چون جشن هنر شیراز و در اوج انقلاب جنسی غرب، به ولی زمانش دست بیعت داد و با پشتیبانی از ولایت فقیه حتی رهبری حرکت مردان را نیز عهده‌دار شد. همان زنی که در مقابل معادلات جهانی نظام سلطه ایستاد و با دست رد زدن به دو الگوی زن غربی و شرقی چهره‌ی سومی از زن به دنیا ارائه کرد که از چنان معنویت و عقلانیتی برخوردار بود که توانست مسیر تاریخ را با تبعیت از روح خدا تغییر دهد و با قدم گذاردن در صحنه‌ی مبارزه بین زن، سیاست و دیانت پیوند برقرار کند.

🔹 با این دو مقدمه به شروع بحث برمی‌گردیم. به ضربه‌ای که زن عفیف ایرانی به غرب زده، به آینه‌ای که برای زنان جهان از اثرگذاری زن ساخته و به تصویر سومی از زن که نظام لیبرال سرمایه‌داری را به خاک سیاه نشانده است؛ نظامی که نفعش در ابژه کردن زن است. پس حالا که ایران محور مقاومت است و زنانش الگوی زنان مسلمان، باید ورق را برگرداند و دخترکان مطرب را بجای زنان مقاوم به عنوان الگوی زنان ایرانی به دنیا مخابره کرد و این پیام را به زنان عالم داد که برای چه می‌جنگید که زن ایرانی سپر انداخته است. اینها همه از اتاق فکر سازمان‌های جهانی برخاسته که زن را زینت‌المجالس مردان می‌خواهند و ملعبه‌ی دست هوسبازان. همان‌هایی که زورشان به مسوولان جمهوری اسلامی چربید و پای زنان ایرانی را به سکوی تماشای فوتبال مردان کشاند.

🔻منتشر شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان
🌐 |@asrezanan_ir|