اندر خم یک کوچه

باید متنی بنویسم مرتبط با هفته بسیج، کلمات در ذهنم بالا و پایین می‌شوند؛ ذهنم ناخواسته جمله کلیشه‌ای «بسیج لشکر مخلص خداست» را احضار می‌کند. لبخندی می‌زنم و دیپورتش می‌کنم به همان جایی که برخاسته یعنی حافظه بلند مدت.یعنی بسیج فقط در همین چند کلمه خلاصه می‌شود و من هیچ ذهنیت دیگری از این ارتش بیست میلیونی یادگار پیر جماران ندارم!بیشتر فکر می‌کنم و عمیق‌تر، ذهنیت‌های دیگری جان می‌گیرند و یکی یکی درخاطرم ردیف می‌شوند..

تصویر اول متعلق به گروهی است که قبل از درک معنای بسیج به لفظ رسیده‌اند و فقط سودای کارت فعالش را در سر می‌پرورانند تا از قِبَل آن گرهی را در جایی باز کنند مثلا چند ماهی کسری خدمت یا تخفیف دندان‌پزشکی یا وامی با درصد کم بگیرند.

دکمه فوروارد ذهنم را می‌زنم و به سراغ ذهنیت بعدی می‌روم. متعلق به تصویری متفاوت و البته آشنا است . فردی که مقید به آداب ظاهری است؛ ریش دارد ، لباسش را روی پیراهن انداخته و تسبیح می‌چرخاند . اسلامش ، اسلام فردی است و مقید و مسلط به احکام غسل و وضو.

به خودم نهیب می‌زنم«آخر این چه ذهنیت‌هایی است؟! » همه تصاویر را دور می‌ریزم و سراغ پیام آذر 67 امام راحل می‌روم:« مملکتی که با استکبار و پول‌پرستی و تحجرگرایی و مقدس‌مآبی مخالف است، همه افرادش بسیجی است.»

با خواندن پیام دلیل ذهنیت‌هایم را بهتر درک می‌کنم‎. مگر در طول این چهل سال ماهیت‌ها،کم استحاله نشدند و واژه‌ها تهی از معنا ؟ مگر تلاش نکردند اسلام آمریکایی را جایگزین اسلام ناب محمدی کنند؟ مگر تا تحریف امام راحل(ره) پیش نرفتند و نگفتند امام از فریاد مرگ بر آمریکا پشیمان شده بود؟ مگر کاخ‌نشینی را با کوخ‌نشینی عوض نکردند؟ وقتی اینهمه ارزش را عوض و عوضی‌ها را باارزش کردند ، توقع بی‌نصیب ماندن بسیج از تحریف توقعی بس گزاف است.

بسیجی را همنشین مقدس‌مآبی کردند و با نفوذ موریانه‌وار سکولاریسم در رگ و پی‌اش ، احکام فردی‌ اسلام را برایش از احکام اجتماعی فربه‌ تر کردند و پایگاه‌های بسیج را تبدیل به صرف جلسات احکام و حفظ قرآن و درس اخلاق کردند و دینش را از سیاست جدا کردند.

غرق در این افکار هستم که چهره‌ای کبود با بدنی زخمیِ گلوله در ذهنم نقش می‌بندد؛ رد تایرهای سمند هنوز روی بدنش مانده بهتر که نگاه می‌کنم گلوله‌های ساچمه‌ای روی صورتش نقش انداخته‌اند. می‌شناسمش محمد حسین حدادیان است . همان که در قلب تهران به شیوه داعشی‌ها و به دست دروایش گنابادی به شهادت رسید؛ کسی که به گفته مادرش « هم اهل نماز اول وقت ، زیارت عاشورا و هیئت بود و هم دنبال اجرایی کردن فرامین رهبری و دغدغه‌اش حفظ دستاورد‌های نظام .جریان‌های باطل را خوب می‌شناخت و آگاه به امور بود.» و در یک کلام همه عمر بسیجی بود و بسیجی زندگی کرد.

حالا ذهنم پرده از تصویر دیگری کنار می‌زند و دندان‌های از غیض و غضب به هم فشرده شده را رونمایی می‌کند.افرادی را می‌بینم که نسبت به نام بسیج آلرژی دارند؛ اصلا اسم بسیج را که می‌شنوند انگار تمام بدنشان کهیر می‌زند. حتی برخی را دیده‌ام که انگ پاچه‌خواری به این جماعت می‌چسبانند و آنها را ولایت معاش می‌خوانند عده‌ای که وقتی یکی را در لباس خاکی یا پلنگی می‌بینند، طعنه زدنشان گل می‌کند و زیر لب غر می‌زنند «بسیجیِ مفت خور»

به روح الله احسنت می‌گویم و نثار روحش صلواتی روانه می‌کنم. نهادی را به قدرتمندی بسیج پای‌گذاری کرد که با وجود تمام تحریف‌ها، دشمنی‌ها و نفوذها هنوز می‌خورد و می‌خوابد!« گلوله می‌خورد و آرام می‌خوابد تا پرچم اسلام در اهتزاز باشد وکشورش در اقتدار»

اربعین امسال برایم متفاوت‌تر از دو اربعینی بود که سال‌های قبل تجربه کردم . هنوز عاشورا نشده و امام به گودال نرفته، حال و هوایم اربعینی بود و دلم پی چله گرفتن برای اربابی که تازه داشت با اهل و عیالش راهی کوفه می‌شد. محرم شده بود و بیماری مادربزرگم و لزوم مراقبت‌های لحظه‌ای از او، سبب شده بود رزقی را که باید میان روضه‌ها جستجو می‌کردم با پرستاری و میان راهروهای بیمارستان می‌جستم و دلی را که باید با اشک تطهیر می‌کردم با دلسوزی پای تخت بیمار صیقل می‌دادم؛ اما از آنجایی که هیچ چیز جایگزین مجلس عزای ارباب نمی‌شود، غم حسین علیه السلام تلنبار شده بود روی دل غبار گرفته‌ام.
شب‌های بیقراری گذشت و بانگ ثبت نام سماح زده شد. وقتی برای ثبت نام در سامانه مراجعه کردم به علت کمتر بودن اعتبار پاسپورت از شش ماه موفق به ثبت نام نشدم. اواخر محرم برای تمدید اعتبار گذرنامه اقدام کرده و هر روز را به انتظار پست‌چی سپری می‌کردم، انتظاری طاقت فرسا با دلی که دائم میان خوف و رجا در حال هروله کردن بود. از یک طرف سربند طول کشیدن صدور گذرنامه بلاتکلیف بودم و از یک طرف با توجه به شرایطم پی کاروانی می‌گشتم که رفت و برگشتش کمتر از ده روز باشد. بالاخره و با تردید نامم را در میان لیست کاروانی ثبت کردم که مادر و خاله‌ام قبل‌تر مسافرش شده بودند. تردیدم فقط به علت مدت زمان سفر بود که سیزده روز طول می‌کشید.
روز حرکت فرا رسید در حالیکه گره از گذر من هنوز باز نشده بود. پای اتوبوس ایستاده بودم و با حسرت شاهد حلالیت طلبیدن‌ها و روبوسی جامانده‌ها با زائران بودم. آفتاب بعد از ظهر بود اما تیز و برهنه می‌تابید و گلوله‌های عرق که انگار با هم مسابقه گذاشته بودند میان گرده‌مان سر می‌خوردند وپایین می‌افتادند. با دلی شکسته و چشمانی در کاسه بلور نشسته بدرقه‌شان کردم و با دلی سنگین از بار غم جاماندن به خانه برگشتم و بی حوصله روی مبل افتادم و خوابم برد.
تمام امیدم به روز پنجشنبه بود که اگر گذرم می‌رسید من هم با برادرانم که امسال برای موکب‌داری عازم بودند می‌توانستم راهی شوم. پنجشنبه آمد اما گذر من نیامد. به هر در ممکنی زده بودم و به ناممکن رسیده بودم. جز دعا و توسل دیگر تدبیری در آستین نداشتم. تقدیر دست توسلم را سمت شهید مدافع حرمی برد که چند سالی است با راه و مرامش آشنا شده‌ام و این جمله از آخرین نامه‌اش را چراغ راهم کرده ام «باید به خودمان بقبولانیم که در این زمان به دنیا آمده ایم و شیعه هم به دنیا آمده ایم که مؤثر در تحقق ظهور مولا باشیم و این همراه با تحمل مشکلات، مصائب، سختی ها، غربت ها و دوری هاست و جز با فداشدن محقق نمی شود. ». با خودم عهد کردم امسال هم قدم با جابر به نیابتش قدم برمی‌دارم و می‌شوم نائب شهید محمود رضا بیضائی.
پنجشنبه بدون ذره‌ای امید به رفتن فایل عکس و همین جمله شهید را ریختم روی فلش و از خانه بیرون زدم تا برای نصب پشت کوله‌ای که هنوز نبسته بودم پرینت بگیرم. در مسیر برگشت اشک می‌ریختم و با شهید نجوا می‌کردم. در همین حال و هوا بودم که صدای پیامک رشته افکارم را پاره کرد دلم هری ریخت گفتم حتما خبری از گذر رسیده ، گوشی را از کیفم بیرون کشیدم و چشمم به پیامک دوستم افتاد که نوشته بود:« سلام خوبی امسال جایی ثبت نام کردی برای پیاده‌روی؟ کلا می‌خوای بری؟» جواب دادم و از حال و روزم گفتم . نوشت :«بزنگ خونه ما» جواب دادم الان بیرونم برسم خونه زنگ می‌زنم.
دوباره صدای پیامک آمد. اینبار نوشته بود:« من کاروان ثبت نام کردم یه نفر جا داره میای؟» هاج و واج مانده بودم همان جا شماره‌ش را گرفتم و از چند و چون ماجرا پرس و جو کردم؛ قرار شد بعد از مشورت با برادرم تا ظهر خبر بدهم.
نامم رزو شد به شرط رسیدن گذر تا روز حرکت. تفال به حافظ خبر از کوتاهی روز محنت و غم می‌داد« نسیم باد صبا دوشم آگهی آورد که روز محنت و غم رو به کوتهی آورد»

و چقدر حافظ درست گفته بود؛ کوتاهی روز محنت به کوتاهی یک روز و شب بود تا صبح شنبه که بالاخره طلسم گذرنامه شکست و انتظار کشنده به سر رسید. با آمدن برگ تردد اربعین در تدارک اسباب سفر جدی و مشغول رتق و فتق کارهای نیمه تمام و زمین مانده‌ام شدم که دینی بر گردنم نماند. روز حرکت فرا رسید و با ناباوری خودم را پای اتوبوسی رساندم که اینبار قرار بود مسافرش باشم نه بدرقه‌کننده مسافرانش. جسمم در اتوبوس بود و دلم که به زور میان سینه جا گرفته بود دائم پر می‌کشید و می‌رفت مینشست کنار عمودهایی که انتظار شمردنشان تا رسیدن به حرم ارباب بی تابم کرده بود. بیست و چهار ساعت بعد به مرز چزابه رسیدیم. گذر هایمان ممهور به مهر خروج از ایران شد و تنها یک مهر فاصله بود تا ورود به خاک یار. در صف باجه‌ای که ویژه مهر برگ ترددها بود ایستادم نوبت که به من رسید برگه ترددم را سر دادم طرف افسر برداشت نگاهش کرد و مهر نزده برگشت داد و گفت برگه دومش کجاست؟ حیران شدم پرسیدم از کدام برگه حرف می‌زند که چند جوان ایرانی برگه ترددشان را نشانم دادند و من تازه متوجه بلایی شدم که بر سرم آمده بود آنها از برگی صحبت می‌کردند که من جدا کرده و به خیال اینکه مهم نیست با خودم نیاورده بودم. التماس کارگر نیفتاد و سقف آسمان روی سرم خراب شد. همه کاروان از گیت عبور کرده بودند و در خاک عراق منتظر من بودند. مدیر کاروان که متوجه دیر کردن من شده بود برگشت؛ رایزنی ‌های او هم افاقه نکرد. انگار کابوس این گذر پایانی نداشت؛ خسته و دل‌شکسته و با اشک چشم سمت مرز ایران راه افتادیم . هق هق ‌کنان خطاب به امام حسین علیه السلام گفتم « من می دونم آقا شما امسال من و نمی‌خوای».
تا برگردیم هزار بار مردم و زنده شدم. وارد پایانه مرزی ایران که شدیم جناب سروان خوشرویی به سمتمان آمد و جویای ماجرا شد مدیر قضیه را گفت و او با خنده رو به من کرد و گفت «اخه چرا اون برگه را جدا کردی؟» من هم گریه کنان گفتم : «اخه نوشته بود از اینجا جدا شود» برگه را گرفت و ده دقیقه طول کشید تا برگشت. گفت : « برگردید همون جا و سراغ اقای صباحی رو بگیرید کارتون را راه میندازه» خداخدا کنان و با توسل به امام زمان عج دوباره روانه گیت عراق شدیم. رفتیم سمت همان باجه و از افسری که دفعه قبل برگه را مهر نزده بود سراغ آقای صباحی را گرفتیم .گفت رفته بخوابه و الان نیست. سیل اشک دوباره سرازیر و بند امیدم به بریدن نزدیک شد. افسر عراقی که متوجه شد برای چه پیگیر آقای صباحی هستیم به من و اشک‌های از سر استیصالم نگاه کرد؛ لبخند زد و گفت « لدموعک» و بدون ذره‌ای درنگ مهر ورود به خاک عراق را در برگ ترددم کوبید و من اینبار از شوق اذن دخول با صدای بلند گریه می‌کردم و دل زنگار گرفته از یکسال گناه را در اشک شستشو می‌‌دادم. ‌
‌‌‌‌

وقتی روح، شکست خورده از برخوردها و یقه‌گیری‌های روزانه با نفس و تزاحم آدم‌های اطراف باشد جسم خسته از کشمکش‌ها را هم با خواب نمی‌توان براق کرد. اصلا هرچه بیشتر آسایش جسمت را تدبیر کنی انگار کسالت روحیت بیشتر می‌شود. تاثیر جسم از روح به قدری است که اگر روحت پروار باشد جسم خسته از یک روز نیاسودن را لختی چشم بر هم نهادن هم می‌تواند چنان سرشار کند که قادر باشد به قاعده یک روز دیگر بی خوابی را تاب بیاورد. سر این معادله را فقط پادشاهان پیاده طریق نجف به کربلا می‌فهمند و بس.

روح خسته‌ام را امسال هم می‌خری حسین (ع)؟ 

معتقدم ما در تمام زمینه های دینی استاد تقلیل دادن و پایین آوردن سطحیم. یکی از مواردی که از این گزند بی‌نصیب نمانده امر به معروف و نهی از منکر است. اگر از قیام امام حسین علیه السلام گفتیم و تحلیل کردیم و هدف را این دو اصل دانستیم , حدش را در خواهرم حجابت محدود کردیم ؛ اگرچه آن هم یک اصل شرعی و قانونی است اما توجه نکردیم که این ناهنجاری میوه درختی نامبارک بود که ریشه در مسئله‌ای کلان‌تر داشت؛ مسئله ای به کلانی سیاست.

اگر منبری بودیم و وعظ کردیم دائم بر منبر از حجاب گفتیم و شل مذهب شدن جوانان, یا از احکام فقهی گفتیم و اخلاق فردی و به خیال خودمان بارمان را بستیم و تکلیف از گردنمان ساقط شد. یا ندیدیم ریشه را و یا دیدیم و تغافل کردیم؛ چرا که حرف گران زدن هزینه ای بس گران دارد.

الغرض، اگر ادعای حسینی بودن داریم بیایید این دو امر مهم را به جایگاه اصلیشان بازگردانیم

شهید مطهری:

«صلاح و فساد طبقات اجتماع در یکدیگر تأثیر دارد. ممکن نیست که دیواری بین طبقات کشیده شود و طبقه‌ای از سرایت فساد یا صلاح طبقه دیگر مصون یا بی بهره بماند؛ ولی معمولا فساد از خواص شروع می شود و به عوام سرایت می کند و صلاح برعکس از عوام و تنبه و بیداری آنها آغاز می شود و اجبارا خواص را به صلاح می آورد؛ یعنی عادتا فساد از بالا به پایین می ریزد و صلاح از پایین به بالا سرایت می کند.

روی همین اصل است که می بینیم امیرالمومنین علی  در تعلیمات عالیه خود بعد از آنکه مردم را به دو طبقه عام و خاص تقسیم می کند نسبت به صلاح و به راه آمدن خاصه اظهار یأس و نومیدی می کند و تنها عامه مردم را مورد توجه قرار می دهد.»

ادامه »

شاید بتوان گفت کربلا کارزار مادرهاست . مادرهایی که در بطن واقعه حضور دارند و زشتی‌ها و زیبایی‌های کربلا برخواسته از دامان آنهاست . نقش عبیدالله بن زیاد در رقم خوردن واقعه عاشورا بر کسی پوشیده نیست . او کسی است که مشاور مسیحی یزید پیشنهاد سپردن ولایت کوفه را به او داد چون نیک به سبعیت و جانی بودن او آگاه بود. بحث من بر سر شخص عبیدالله نیست که بیشتر نظرم معطوف به پیشینه اوست . عبیدالله از مادری به نام مرجانه که زنی کافر و بدکاره بود متولد شد و به همین دلیل به ابن مرجانه شهرت یافت. مرجانه پس از جدایی از زیاد که خود مردی قسی القلب و بدنام بود با مردی زرتشتی به نام شیرویه اسواری ازدواج کرد و عبیدالله تحت سرپرستی فردی غیر مسلمان قرار گرفت و تربیت شد و چندی بعد به نزد پدرش زیاد برگشت، پدری که وقتی از طرف معاویه او را به عنوان والی مدینه انتخاب کرد مردم شهر از ترس او سه روز به قبر پیامبر پناه بردند.رحم ناپاک مادر و قساوت پدر از او شخصیتی ساخت که زنان را به مجلس خود می‌کشاند و از بریدن سر آنها و مثله کردنشان لذت می‌برد.
این روحیه خشن سبب شد تا پس از واقعه عاشورا در بصره کاخ سفیدی بنا کرده و روی درب‌های آن تصاویر سرهای بریده را حک کند. شمه‌ای از این قساوت و سبعیت را می‌توان در نامه‌ای که او به عمر سعد نوشت یافت:« اگر حسین و یارانش سر به فرمان نهاده و تسلیم شدند، آنان را به سلامت نزد من بفرست و اگر نپذیرفتند به آنها حمله کن و همه را بکش و اعضایشان را پاره پاره کن. اگر حسین کشته شد، بر سینه و پشت او اسب بتاز. مقصود این نیست که این‌کار پس از مرگ به او زیانی رسان، بلکه به خاطر این است که من با خود عهد کردم، اگر او را کشتم با او چنین کنم.»
انتخاب‌های امروز ما سرنوشت آیندگان را رقم خواهد زد و برای همین پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «برای نطفه های خویش بهترین را انتخاب کنید؛ زیرا اخلاق فرزندان ریشه در اخلاق گذشتگان دارد».
درس‌های کربلا بسیارند فقط کمی دقت لازم است.