اندر خم یک کوچه

ممکن است شما هم این جمله‌ی نادر ابراهیمی را خوانده باشید: «دختر سیاسی، بهتر از پسر سیاسی است. مردان، انگار که برای حضور در معرکه‌ سیاست به دنیا می‌آیند؛ اما زنان، بر این میدان منت می‌گذارند که پا در آن می‌نهند. هر جا زنی هست که به خاطر عدالت می‌جنگد، آنجا عطری پیچیده است شیرین و شورانگیز و بهشتی. ما بدون زنان خوب، مردان کوچکیم.» جمله‌ا‌ی که در نگاه اول جمله‌ای کاملا درست و درجور توجه است. اما این جمله برخواسته از یک پیش فرض نادرست است؛ پیش فرضی که میدان سیاست را میدانی مردانه می‌داند و اگر زنی پای در این میدان می‌گذارد، منت گذارده و گویی بر خلاف طبیعتش رفتار کرده است. همین پیش فرض بوده که زنان را از میدان سیاست دور نگه داشته و در تلاش است دور نگه دارد. کافی است یک بار گذرتان به مدارس دخترانه بیافتد و پای صحبت‌های دختران نوجوان بنشینید و آنها به شما اعتماد کرده و فضا را برای گفتگو مهیا ببینند.

هنوز مدت زیادی از باز شدن باب گفتگو نگذشته که متوجه خواهید شد ذهن بخش زیادی از آنها تبدیل به انباشت اخبار و تحلیل‌های امثال شبکه‌های معاند شده است. چنان با اعتماد به نفس بر اساس داده‌های این رسانه‌ها تحلیل می‌کنند که ذره‌ای نسبت به آنچه می‌گویند تردید به خود راه نمی‌دهند. فعالیت‌های بی وقفه‌ی این شبکه‌ها توانسته پهلوی را تا حدی تطهیر کند که حتی برخی از این دختران در برابر پذیرفتن داده‌های علمی جهانی نیز مقاومت می‌کنند. این ذهنیت به گونه‌ای معکوس در رابطه با جمهوری اسلامی شکل گرفته و خشم و نفرت نسبت به نظام و مسوولان را در دل آنها کاشته است. 

همین گزاره اثبات می‌کند که دختران سیاسی‌اند و دشمن خوب توانسته با روایت نادرست  سیاسی از این ظرفیت نیرومند بهره‌برداری کند. دلیل دیگر بر این مدعی کلام وحی است. فرمان خداوند به پیامبر در خصوص بیعت ایشان با زنان، حاکی از ترغیب ایشان به توجه به مسائل سیاسی اجتماعی و حضور درمناسبات اجتماعی است. آنجایی که خداوند در آیه 12 سوره ممتحنه خطاب به پیامبر (ص) می‌فرماید: «یا أَیهَا النَّبِی إِذَا جَاءک الْمُوْمِنَاتُ یا أَیهَا النَّبِی إِذَا جَاءک الْمُوْمِنَاتُ یبَایعْنَک عَلَی أَن لَّا یشْرِکنَ بِاللَّهِ شَیئًا وَلَا یسْرِقْنَ وَلَا یزْنِینَ وَلَا یقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا یأْتِینَ بِبُهْتَانٍ یفْتَرِینَهُ بَینَ أَیدِیهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا یعْصِینَک فِی مَعْرُوفٍ فَبَایعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» علامه طباطبایی در تفسیر این آیه معتقد است که اگرچه برخی از این شرایط بین زن و مرد مشترک است اما برخی دیگر ارتباطش با زنان بیشتر است مانند: سرقت نکردن از شوهران، زنا نکردن، سقط جنین نکردن، نسبت ندادن فرزند دیگری به همسر و عدم سرپیچی در امور معروف. نکته‌ی ظریفی که علامه در رابطه با عبارت «لا یعصینک فی معروف» ذکر می‌کنند این نکته است: « در اين جمله فرموده تو را معصيت نكنند، و نفرموده خدا را معصيت نكنند…..اين بدان جهت بوده كه بفهماند آنچه رسول خدا (ص) در مجتمع اسلامى سنت و مرسوم مى‏كند، براى جامعه‏ اسلامى عملى معروف و پسنديده مى‏شود، و مخالفت با آن در حقيقت تخلف از سنت اجتماعى و بى‏اعتبار كردن آن است.»

همین نکته قوام‌بخش اهمیت مشارکت سیاسی زنان در جامعه است. بنابراین زنانی می‌توانند به درستی از ولی جامعه تبعیت کنند که آگاه به مسائل روز و تحلیل‌گر در عرصه‌ی سیاست باشند. اگر بخواهیم فرازهای این آیه را طبق شرایط روز جامعه تحلیل کنیم در خواهیم یافت تمام تعهداتی که خداوند در این آیه از زنان خواسته، جنبش زن زندگی آزادی و مکتب فمنیسم تلاش دارد زنان را بر خلاف آن راهبری کند. بنابراین زنگ هشداری که در وهله‌ی اول خانواده و بعد نظام آموزش و پرورش و معاونت امور زنان را باید به خط کند، توجه به تربیت سیاسی دختران از همان دوران نوجوانی است. دغدغه‌ای که سال‌ها پیش در کلام رهبر انقلاب نیز آمده است: «عملا تحلیل سیاسی در زنان ما ضعیف است و این را باید عمق داد. باید به آنها قدرت تحلیل داد.»

منتشر شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان

🌐 |@asrezanan_ir|

احتمالا صحبت‌های آقای شیخ طادی را شنیده‌اید. فارغ از مغالطه‌آمیز بودن این صحبت‌ها، باید دید ریشه‌ی چنین تفکراتی در کجاست؟ موج دوم فمنیسم زمانی به وقوع پیوست که دنیا شاهد حاکمیت آمریکا بر نظام جهانی سرمایه‌داری و بسط و گسترش سرمایه‌داری سازمان یافته بود. ویل دورانت در کتاب لذت فلسفه می‌نویسد: «کارخانه‌داران که به فکر سود بیشتر خود بودند و اخلاقیات برایشان بی‌اهمیت بود، زنان را که کارگران ارزان‌تری بودند بر مردان سرکش سنگین قیمت ترجیح می‌دادند و آنان را هنگام استفاده از دستگاه‌های خطرناک به استفاده از لباس‌های تنگ و کوتاه وادار می کردند. بدین ترتیب در جامعه صنعتی زن نیز صنعتی شد و مردانی که طالب حذف شرم و حیا بودند به بهانه آزادی زن و در واقع برای سوءاستفاده بیشتر از او، زنان را به عرصه فحشا کشاندند. این برهنگی اجباری زنان در کنار رواج فرهنگ مصرف‌گرایی، سرمایه‌داران را ترغیب کرد که از جذابیت‌های جسمی زنان بعنوان وسیله‌ی لذت و سرگرمی برای کسب سود بیشتر و تجارت‌ خود استفاده کنند.» اینگونه بود که زن به ابژه‌ای برای دامن زدن به مصرف بیشتر تبدیل شد.

چرایی ابژه شدن زن برای نظام سرمایه‌داری فارغ از جذابیت‌های تنانه‌ی زن را باید در دیدگاه فیلسوفان غربی به زن جستجو کرد که به صورت گسترده در سنت فلسفی غرب وجود دارد. فلسفه‌ای که اصالت را به جنس مرد داده و همواره زنان را به منزله‌ی موجود درجه دوم، فروتر و طفیلی قلمداد کرده و او را به مثابه حیوانی می‌داند که برای خدمت به مرد آفریده شده است. به عنوان مثال پولس در رساله‌ی خود به قرنتیان می‌گوید: «مرد به جهت زن آفریده نشده، بل‌که زن برای مرد.» از آکویناس فیلسوف مسیحی که معتقد بود مرد آغاز و سرانجام زن است، نیز این جمله نقل شده: «زن حیوانی است که نه استوار است نه ثابت قدم» با صنعتی شدن غرب و نیاز سرمایه‌داری به کارگر ارزان این نگاه با شعار حمایت از حقوق زن، او را به استخدام سرمایه‌سالاران درآورد. با بالا گرفتن کار رسانه و نیاز به تبلیغات بیشتر، زن تغییر کاربری داد و کالایی شد برای ترغیب مشتری. اما این‌بار جاذبه‌های جنسی زن در جامعه‌ای که با شتاب به سمت انقلاب جنسی پیش می‌رفت، ابزار پول‌سازی سرمایه‌داران شد. 

مکتب فمنیست که در چنین بستری و بر مبنای چنین فلسفه‌ای شکل گرفته بود به اسم دفاع از حقوق تا جایی پیش رفت که شعار آزادی جنسی سر داد و آزادی زنان برای هرگونه رابطه‌ی جنسی را از الزامات غلبه بر پدرسالاری دانست.(شولامیث فایراستون، فمنیست رادیکال آمریکایی) فمنیست مزورانه به زنان گفت هیچ‌گونه تفاوتی بین زنان و مردان وجود ندارد. بر مبنای چنین بینشی حجاب سمبل استبداد مذهبی شد و به صراحت اعلام گردید «ما فقط مخالف حجاب اجباری نیستیم، مخالف حجاب اسلامی هستیم.»(آذر ماجدی، سخنرانی در بنیاد آزادی و اندیشه بیان) به عبارتی درگفتمان فمنیستی آنچه اساسی‌ترین جهاد زنانه قلمداد می‌گردد، برداشتن حجاب است.( عصرا نومانی، روزنامه‌نگار هندی-آمریکایی).

اما امروزه چنین نگاهی به زن صدای اعتراض اندیشمندان غربی را نیز درآورده است و بر وجوب حیا و حجاب برای زنان صحه گذارده‌اند. وندی شلیت نویسنده‌ی آمریکایی در کتاب «بازگشت به عفاف» خود می‌نویسد: «در گذشته مردانی که به دنبال روابط جنسی راحت و دست یافتنی بودند، معمولا به سراغ زنان روسپی می‌رفتند، اما امروزه انتظار دارند که بتوانند با همه‌ی زنان همانند روسپیان رفتار نمایند، تنها تفاوت این است که هزینه‌ای هم نمی‌کنند.» سوزان اف. هاردینگ در نقد انقلاب جنسی می‌گوید: «انقلاب جنسی، زن‌ها را از قید عفت خلاص کرد ولی مفهوم قابل احترام بودن نادیده گرفته شد.» جودیت میل خبرنگار نیویورک تایمز در مقاله‌ی «زنان در آغوش اسلام، امنیتی تازه می‌یابند» با تأکید بر اینکه حضور زنان، به همراه حجاب در اجتماع سبب کاهش مزاحمت برای آنان می‌شود، آورده است: «پوشش حجاب، برای زن این امکان را فراهم ساخته که در شهرهای شلوغ بتواند به راحتی فعالیت کند و از مزاحمت مردان جوان در امان بماند. پیام غیرقابل تردید این لباس به اطرافیان این است که : این زن نجیب است، به او کار نداشته باشید.»

 مگی نویسنده‌ی مقاله‌ی «هنر عفت» نیز می‌نویسد: « به آسانی نمی‌توان کاری کرد که مردها به عقاید و ارزش‌های شما توجه کنند، اما اگر اجازه ندهید ظاهر شما را زیاد ببینند، مجبور می‌شوند توجه خود را به باطن شما معطوف کنند.» اینها تنها چندین نمونه از نظرات اندیشمندان و نویسندگان غربی در موج بازگشت به عفافی بود که در غرب شکل گرفته است. موجی که سبب شد تا در سال 2017 یک سوم بودجه‌ی فدرال برای برنامه‌های آموزش سلامت جنسی نوجوانان، به آموزش خویشتنداری اختصاص یابد و در سال 2021 به 100 میلیون دلار افزایش یابد.

🔻منتشر شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان

🌐 |@asrezanan_ir|

🔹حضور دف‌نوازان زن ایرانی بین دو نیمه‌ی بازی ایران و هنگ کنگ در ورزشگاه قطر واکنش‌های متفاوتی به دنبال داشت. از انتقاد به مسوولان وزارت ورزش کشور گرفته که انتقاد بجا و درستی بود تا نگرانی از تخریب چهره‌ی زن ایرانی در عرصه‌ی بین‌الملل که این هم دغدغه‌ی درستی بود. اما اگر بخواهیم قدری عمیق‌تر این موضوع را واکاوی کرده و مورد مداقه قرار دهیم باید چنین جسارت و هنجارشکنی را ذیل این جمله‌ی رهبر انقلاب تفسیر کنیم: «زن با شرف و با استعداد ایرانی یکی از بزرگترین ضربه‌ها را به تمدن غرب زده، اینها دلشان پر است.» در واقع این بازنمایی غلط از چهره‌ی زن جوان ایرانی در عرصه‌‌ی بین‌الملل را باید به مثابه خنجر کین دشمن به چهره‌ی زن عفیف ایرانی قلمداد کنیم.

🔸برای درک بهتر فضای تحلیل باید قدری به عقب برگردیم. بعد از اغتشاشات 1401 دشمن با وجود برنامه‌ریزی‌های سنگین و دلارپاشی‌های نجومی نتوانست محصول دلخواهش را برداشت کند. از سویی در بحبوحه‌ی قائله‌ی زن زندگی آزادی بود که کنگره‌ی زنان تأثیرگذار با تمام ضعف‌ها و قوت‌هایی که داشت برگزار شد و اگر بخواهیم منصف باشیم توانست چهره‌ی واقعی زن مسلمان ایرانی را تا حدی به بخشی از دنیا مخابره کند. دنیایی که در سیطره‌ی امپریالیسم رسانه‌های خارجی و به مدد سیاه‌نمایی‌های فیلمسازان داخلی از زنان ایرانی جز چهره‌ای مخدوش، تحت ستم و منفعل و غیرعامل حتی نسبت به سرنوشت خود ندیده است.

🔹حالا بیایید تا لنز دوربین را بازتر کرده و لانگ شاتی از صحنه‌ای که در آن قرار گرفته‌ایم مشاهده کنیم. 117 روز از طوفان الاقصی گذشته و یگانه چهره‌ای که از زنان مقاومت در جهان در حال مخابره است، چهره‌ی زنان فلسطینی است. زنانی که نه تنها ایستادگی و مقاومتشان، بلکه نوع تربیت فرزندانشان دنیا را مات و مبهوت کرده است. از رهگذر بازتاب چنین چهره‌ای از زن است که می‌بینیم اقبال زنان بسیاری از غرب و شرق عالم به دین اسلام و مطالعه‌ی قرآن افزایش یافته و چنین زنی تبدیل به یک الگوی جهانی شده است. اما این زن، الگوی خود را از کجا اخذ کرده است که امروز او را به زن خط مقدم نبرد با تمدن شیطانی غرب و دنیای مدرن بدل کرده که رژیم اشغالگر صهیونیستی نماد تام این تمدن است؟ بله زن باشرف و با استعداد ایرانی پیشقراول این میدان بوده و هست.

🔸همان زنی که درست در زمانی که رژیم منحوس پهلوی با برگزاری جشن‌های بی‌غیرتی و بی‌عفتی چون جشن هنر شیراز و در اوج انقلاب جنسی غرب، به ولی زمانش دست بیعت داد و با پشتیبانی از ولایت فقیه حتی رهبری حرکت مردان را نیز عهده‌دار شد. همان زنی که در مقابل معادلات جهانی نظام سلطه ایستاد و با دست رد زدن به دو الگوی زن غربی و شرقی چهره‌ی سومی از زن به دنیا ارائه کرد که از چنان معنویت و عقلانیتی برخوردار بود که توانست مسیر تاریخ را با تبعیت از روح خدا تغییر دهد و با قدم گذاردن در صحنه‌ی مبارزه بین زن، سیاست و دیانت پیوند برقرار کند.

🔹 با این دو مقدمه به شروع بحث برمی‌گردیم. به ضربه‌ای که زن عفیف ایرانی به غرب زده، به آینه‌ای که برای زنان جهان از اثرگذاری زن ساخته و به تصویر سومی از زن که نظام لیبرال سرمایه‌داری را به خاک سیاه نشانده است؛ نظامی که نفعش در ابژه کردن زن است. پس حالا که ایران محور مقاومت است و زنانش الگوی زنان مسلمان، باید ورق را برگرداند و دخترکان مطرب را بجای زنان مقاوم به عنوان الگوی زنان ایرانی به دنیا مخابره کرد و این پیام را به زنان عالم داد که برای چه می‌جنگید که زن ایرانی سپر انداخته است. اینها همه از اتاق فکر سازمان‌های جهانی برخاسته که زن را زینت‌المجالس مردان می‌خواهند و ملعبه‌ی دست هوسبازان. همان‌هایی که زورشان به مسوولان جمهوری اسلامی چربید و پای زنان ایرانی را به سکوی تماشای فوتبال مردان کشاند.

🔻منتشر شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان
🌐 |@asrezanan_ir|

پاسخ خانم خزعلی به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه برای صدور گواهینامه موتورسیکلت زنان در حال پیگیری هستیم که شامل بیمه بانوان پیک موتوری هم میباشد واکنشهای زیادی را در فضای رسانه ای برانگیخته و آن را به تیتر اول خبرگزاریها بدل کرده است. فارغ از اینکه این اظهار نظر تا چه حد به مرحله ی عمل نزدیک شده پیگیری چنین مطالبه ای از جانب معاون رییس جمهور در امور زنان جای بسی تأمل دارد.

این موضوع خارج از فضای رسانه‌ای از جهات متعددی قابل نقد و بررسی است. اولین سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که اولویت این مطالبه تا چه حد است و چند درصد از جامعه‌ی زنان را به خود اختصاص می‌دهد؟ به فرض برطرف شدن موانع قانونی موتورسواری زنان تا چه اندازه به تبعات اجتماعی این تصمیم اندیشیده شده است؟ با توجه به این سخن رهبر انقلاب که « حق کرامت الهی زن، بالاترین حقوق زن است» آیا در جامعه‌ای که از نظر ساختارهای اقتصادی گرفتار سیاست‌های نئولیبرالی و سرمایه‌داری است، بسترسازی برای پیک موتوری شدن زنان، می‌تواند تکریم زن محسوب شود یا به نفع لیبرال‌های سرمایه‌دار است؟ مگر نه این است که جریان سرمایه‌داری ید طولایی در ساخت نقش‌های کاذب اجتماعی برای زنان دارد و آنها را به سمت کالا شدن سوق می‌دهد. آیا پذیرش این موضوع، زنان را به پیک‌های ارزان‌قیمت رستوران‌ها، فست‌فودها و اسنپ موتوری بدل نمی‎کند؟ آیا چنین شغلی مناسب ویژگی‌های جسمی و روحی زن است یا آنها را به پادوهای زیردست مردان تبدیل می‌کند؟ موقعیتی که بر طبق بیانات رهبر انقلاب حالت تکبر زن در برابر نامحرم را از بین برده و تسلط مردانه بر او را به دنبال خواهد داشت.

 ممکن است با این توجیه که «بخشی از زنان این شغل را پذیرفته‌اند، پس باید بستر را فراهم کرد» مواجهه شویم. اما در جواب به این توجیه، باید گفت کدام سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی زنان را به این وادی کشانده است؟ آیا بهتر نیست پای صحبت این زنان نشست و با طرح‌های اقتصادی صحیح و کارآفرینی درست آنها را به سمت بسترهایی هدایت کرد که هم کرامت آنها را حفظ کند و هم امنیتشان را؟ اما فارغ از بحث اشتغال، باید به این موضوع از منظر شرعی و فقهی هم نگریست؛ البته نه فقه فردی که فقه اجتماعی. وقتی نظام اسلامی در مواجهه با تکثرهای اجتماعی با ناسازگاری بین امیال و خواسته‌های مردم و احکام شرعی مواجهه می‌شود، فقه نظام چه پاسخی برای آن دارد؟ آیا برای تصویب این قانون هیچ پیوست تحلیلی در نظر گرفته شده است که با توجه به بستر کنونی جامعه که در خدمت کشف حجاب است، این قانون قرار است تکمیل‌کننده‌ی کدام پازل و پیش‌برنده‌ی اهداف کدام جریان فرهنگی باشد؟ این سوال وقتی جدی‌تر می‌شود که نیم نگاهی به تاریخ موج اول جنبش فمنیسم داشته باشیم. 

روزنامه گاردین در مقاله‌ای با عنوان «چگونه دوچرخه به نماد آزادی زنان تبدیل شد» می‌نویسد: « صد سال پیش، آلیس هاوکینز، به عنوان یکی از فمنیست‌های طرفدار حق رأی زنان، در اطراف شهر لستر انگلستان، سوار بر دوچرخه اقدام به تبلیغ جنبش حقوق زنان کرد. او به عنوان اولین بانویی که در این شهر جوراب شلواری پوشید، خشم عمومی را برانگیخت. در طول مبارزه برای به دست آوردن حق رای، دوچرخه نه تنها به یک ابزار، بلکه نمادی برای رهایی زنان تبدیل شد.» در واقع دوچرخه از یک سو ابزاری برای تغییر پوشش و رهایی زنان از لباس‌های بلند آن زمان بود و از سویی دیگر نمادی برای آزادی بیشتر. در ادامه‌ی همین مقاله نقل قولی از سوزان بی آنتونی، رهبر حقوق مدنی آمریکا در سال 1896آمده که می‌‌گوید: «من فکر می کنم [دوچرخه] بیش از هر چیز دیگری در دنیا برای رهایی زنان موثر بوده است. هر بار که زنی را با دوچرخه می‌بینم خوشحال می‌شوم. وقتی زن سوار بر دوچرخه می‌شود، به او احساس اعتماد به نفس و استقلال دست می‌دهد و به دوردست‌ها می‌رود. تصویری از زنانگی بی بند و بار و رها»

🔻پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان

🔹یکی از نکات قابل توجه در دیدار اخیر رهبر انقلاب با مردم قم، تفاوت موضع‌گیری ایشان در مقابل افرادی بود که اقدام به کشف حجاب می‌کنند. در فروردین ماه گذشته در دیدار با هیئت دولت، با تأکید بر اینکه کشف حجاب یک حرام شرعی و سیاسی است، علت عمده‌ی کشف حجاب‌ها را به ناآگاهی و عدم توجه به نقشه‌ی دشمن و دستان پشت پرده نسبت دادند نه به لجبازی و معارضه با نظام اسلامی. به عبارت دقیق‌تر بدون ذره‌ای کوتاه آمدن از اصول اساسی شریعت و تسلیم نمودن شرع به عرف تلاش کردند تا پای افرادی که قربانی فضای جنگ شناختی شده و از سر جهل حجاب از سر برداشته‌اند، را از باتلاق کشف حجاب بیرون کشیده و بدون هل دادن آنها به زمین بازی دشمن به آغوش جامعه‌ی اسلامی بازگردانند. رویکردی تربیتی که می‌توان آن را مدارای پدرانه نسبت به فرزند فریب‌خورده نامید. اما در دیدار اخیر از موضع قبلی یک گام پا را فراتر گذاشته و فرمودند: «مسئله صرفاً این نیست که حالا قضیّه‌ی حجاب را یک عدّه‌ای نمی‌دانند یا ملاحظه نمی‌کنند؛ نه، یک عدّه‌ای انگیزه دارند ــ البتّه عدّه‌ی کمی ــ برای مخالفت و معارضه.»

🔸 در این رویکرد تربیتی امام جامعه با در نظر گرفتن تکثر موجود در جامعه و ظرفیت‌های متفاوت ایمانی تلاش می‌کند بدون عقب‌نشینی از احکام شرعی افراد بیشتری از مردم را با خود همراه کند و با تبیین و مدارا، پرده‌های ظلمانی جهالت را که به موجب فضای شبهه‌آلود بر اذهان سایه افکنده با سرانگشتان پدرانه، کنار زند و فرزندانش را به آغوش بکشد و در گام بعدی برای مغرضان پرونده‌ای جدا باز کند. دقیقا شبیه سیره‌ی امیرالمؤمنین علیه ‌السلام که بدون تقریر و امضای بدعت‌های به وجود آمده در سال‌های حکومت خلفاء همچون نماز تراویح و …. به خاطر حفظ مصالح نظام اسلامی، تغییر و اصلاح آنها را به تأخیر انداخت تا فاهمه‌ی عمومی آماده‌ی پذیرش اشتباه شود. به عبارتی حکم مشخص اما اجرا نیازمند مدارا بود. نکته‌ی مهم دیگری که در این بیانات به آن اشاره کردند، نقش دستان پلید انگلیس خبیث در ماجرای کشف حجاب رضاخانی بود؛ دستانی که هنوز هم در پس پرده مشغول کارند. قائله‌ی کشف حجاب رضاخانی ریشه در کینه‌ای دیرینه داشت که انگلیس از زن مسلمان ایرانی به دل گرفته بود و تا هنوز به صورت نقطه‌ای مغفول در دل تاریخ باقی مانده است در حالی‌که این کینه هنوز پا برجاست.

🔹حدود نیم قرن قبل از قائله‌ی کشف حجاب، وقتی دستان استعمار پیر انگلستان به گلوگاه اقتصادی مردم قلاب شد و امتیاز توزیع و فروش توتون و تنباکو طی یک قرارداد استعماری به کمپانی رژی واگذار گردید، نهضتی به نام «نهضت تنباکو» بر پا شد که تا قبل از آن چنین خیزشی سابقه نداشت. علما فهمیده بودند که این قرارداد فراتر از اقتصاد، فرهنگ و سیاست‌ کشور را نیز هدف گرفته است. آنها می‌دیدند که هجوم اروپایی‌ها، سر و شکل ظاهری بازار را تغییر داده و بوی رواج فرهنگ بیگانه و تشبه به کفار به مشام می‌رسد. فتوای میرزای شیرازی تا اندرونی شاه نفوذ کرد و انیس‌الدوله سوگلی ناصرالدین شاه، طرف منافع ملت و حمایت از مرجعیت دینی ایستاد و با قدرت نرم زنانه، نهضت را در داخل قصر پیگیری کرد. ملکه‌ی متشرع ایران در پاسخ به سؤال متحیرانه‌ی شاه که «چرا قلیان‌ها را جمع می‌کنند و جدا می‌کنند؟» معتقدانه جواب داد: «برای آنکه قلیان حرام شده» و وقتی شاه با رگ ورم کرده گفت: «چه کسی حرام کرده؟» با همان منطق متشرعانه پاسخ داد: «همان کس که مرا به تو حلال کرده»؛ پاسخی که دهان شاه را چنان بست که دیگر به هیچ یک از نوکرانش دستور نداد برایش قلیان چاق کنند. اینگونه تیر خلاص به قرارداد رژی زده شد.

🔸قریب به نیم قرن بعد که بی‌غیرتی قانونی شد و کشف حجاب اجباری، یکی از کارشناسان استعماری لندن با اشاره به انیس‌الدوله و داغی که با حمایتش از حکم تحریم تنباکو بر دل منطق استعماری انگلیس گذاشته بود گفت: «ما با اجراي اين سياست کشف حجاب در ايران نطفه‌ی آن ‌گونه رويدادها (حمايت ملکه دربار قاجار از فتواي مرجع تشيع) را خشک کرديم و براي هميشه از تکرار آن جلوگيري نموديم.» اعترافی که هم نشان از استعماری بودن کشف حجاب دارد و هم اثرگذاری زن مسلمان و با هویت ایرانی.

✍️| مریم اردویی

منترش شده در پایگاه تحلیلی تخصصی عصرزنان