اندر خم یک کوچه

آب طاهر و خاک پاک

ظرافتي در آیات ولایت در قرآن در بیان حجت الاسلام قاسميان

“ولايت"، یا منشاء آسمانی دارد (امامت) یا منشاء زمینی (فقاهت). نکته ای را بیان میکنیم که ابتداءً دور از ذهن به نظر میرسد لیکن اگر در آیات، واژگان و کدهای آن دقت کنید، کاملاً ساده و منطقی است. آب در قرآن را نگاه کنید.

برخی فکر میکنند آب در قرآن یعنی H2O در قرآن. اما واقعا این نیست. آب در قرآن چیزی است که حیات هر جانداری به آن وابسته است، حتی ملائکه. (وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ) و چیزی است که تخت خدا روی آن بنا شده. (وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ) .

اگر همین کدها را بررسی کنیم، یکی از معانی آب در قرآن، “امام” است. کما اینکه در روایات ذیل همین آیات آب، مثلا آیه ی (قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِماءٍ مَعِينٍ) یعنی اگر آب در زمین فرو برود، چه کسی دوباره آن را در برابر دیدگان شما پدیدار میکند، روایات متعدد گفته اند این آب، امام زمان است. حالا به میان آیات ولایت در سوره نساء برویم، ميفرمايد: فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا اگر آب پیدا نکردید، با خاک پاک تیمّم کنید.

تیمّم با ریشه “يمم  یا  امم"، به معنای قصد کردن است.  حال اگر این واژگان را کنار هم بگذاریم، از این فراز این برداشت میشود که اگر آب (یعنی امام) را نیافتید، خاک پاک (یعنی فقیه عادل) را قصد کنيد. طبیعی است که امام منشاء آسمانی دارد مثل آب و فقیه جنس زمینی دارد مثل خاک.

نکته‌ی دقیقی در اینجا میماند: برخی فکر میکنند مقام معظم رهبری را در ۱۰ یا ۱۰۰ یا ۱۰۰۰ ضرب کنیم، میشود امام علی (ع) یا امام زمان (عج). اصلا اینگونه نیست. منشاء یکی آسمانی و دیگری زمینی. امام اصلاً از آسمان است (انزل من السماء)، ولی فقیه، هرچقدر پاک باشد، خاک پاک است بالاخره.ما همانگونه که بخواهیم نماز بخوانیم، آب آسماني نباشد با خاک زميني تیمم ميکنيم، میخواهیم حکومت تشکیل دهیم، میرویم سراغ منشأ زمینی امامت و به او تامّم (امام قرار دادن) و تيمّم میکنیم.